माझं हेअर डोनेशन!!

माझं हेअर डोनेशन!!

खरं तर, दान केलेलं ह्या हाताचं त्या हाताला सुद्धा कळू न देणारी आपली संस्कृती.. पण, मी तर माझ्या ह्या 'दाना'बद्दल ब्लॉगपोस्टच लिहायला घेतली!.. 

'केस' हा आपल्या सर्वांचाच जिव्हाळ्याचा विषय.. आणि 'घने लंबे लेहराते बाल' हे एक सुंदर स्वप्न!.. त्यासाठी आपण काहीही करायला तयार असतो.. नानाविध प्रकारची तेलं, शाम्पू कंडिशनर, स्पा ह्यात आपण रमतो.. केस गळणं, केस पांढरे होणं, हेअर कट्स, हेअर स्टाईल्स, bad hair day हा तर आपला नेहमीचाच गप्पांचा विषय!.. नाही का?

'माझे केस' नेहमीच माझ्या ओळखीचा अविभाज्य भाग राहिले आहेत.. दाट, काळा, कंबरेपर्यंत लांब असा केशसंभार वयाची तेवीशी होईपर्यंत मी वागवला.. कॉलेज मध्ये असताना, माझ्या एका मैत्रीणीनं, आठवडाभर, रोज एक नवीन hairstyle, करून येण्याचं मला दिलेलं challenge, मी कोण हौसेनं पूर्ण केलं होतं.. असो.. लांब केस संभाळणं, त्यांची काळजी घेणं मोठ्ठ्या जिकिरीचं काम.. त्यामुळं अमेरिकेला येण्यापूर्वी, माझ्या केसांना जी कात्री लागली ती कायमचीच.. सुरुवातीला बिचकत बिचकत, सहा इंच कमी करून, केलेल्या डीप यू हेअर कट चा, हळूहळू खांद्यावर रुळणारा लेअर कट झाला.. पण तरी सुद्धा केसांचा डौल कायम राहिला.. आणि माझी ओळख ही!.. ह्यात माझं श्रेय असं काहीच नाही.. आई-बाबांच्या genes ची कृपा दुसरं काय?😁.. Genes कितीही चांगले असले तरी केस गळणं, bad hair daysना मी ही तोंड देत असते..  

 

असे सुंदर केस एकदम देऊनच टाकावेत, दान करावेत असं का वाटलं? मला लख्ख आठवतंय, ह्याची सुरुवात झाली २००९ च्या सुमारास तिरुपतीला.. तिथला 'केशदान' सोहळा पाहून अवाक व्हायला झालं होतं.. हे केशवपन कोणी पापमुक्त होण्यासाठी तर कोणी कृतज्ञता म्हणून तर कोणी नवस फेडण्यासाठी करतात.. तरीही, कसे ही केस असोत ते कापून दान करणं, आणि त्या भादरलेल्या डोक्यानं समाजात वावरणं ही इतकी सहज सोपी गोष्ट नक्कीच नाही.. त्यावेळी आयुष्याच्या लो फेज मधून जात असताना सुद्धा असा विचार मला माझ्यासाठी भयावह होता..   

याच सुमारास माझ्या मावशीला कॅन्सर झाला.. किमो दरम्यान केस गेल्यानं ती डोक्याला ओढणी, स्ट्रोल बांधू लागली.. 'खोट्या केसांचा विग' ह्या पर्यायावर तिनं केव्हांच खाट मारली होती.. त्यावेळी मला पहिल्यांदा वाटलं कि माझे केस देऊन तिच्यासाठी विग करावा.. पण ते तितकं सोपं नव्हतं.. हे नाही जमलं तरी कॅन्सर पेशंट्स साठी काही तरी करावं असं सतत वाटत होतं.. त्यावर्षी मी 'ब्रेस्ट कॅन्सर रिसर्च अँड क्युअर'ची फंड रेझिंग हाफ मॅरेथॉन (२१किमी) केली.. आणि पुढं जमेल तशी करतंच राहिले.. मध्यंतरीच्या काळात 'बॉडी अँड ऑर्गन डोनेशन' ही केलं.. पण 'हेअर डोनेशन' मागं पडलं ते पडलंच.. यथावकाश त्याची नोंद 'बकेट लिस्ट' मध्ये झाली.. 

'बकेट लिस्ट' मध्ये 'हेअर डोनेशन' लिहिलं खरं, पण त्यासाठी मोठ्ठी तपस्या करावी लागणार होती.. हेअर डोनेशन साठी कमीतकमी १० इंच केस, ते ही कोणतीही ट्रीटमेंट न केलेले.. ना डाय ना हायलाईट्स ना पर्म.. सुदैवानं पांढरे केस ही समस्या नसल्यानं हा प्रश्न नव्हता.. पण इतके लांब केस वाढणं, त्यासाठी लागणारा संयम आणि ते सांभाळणं हे आव्हान नक्कीच होतं.. पॅनडॅमिकच्या काळात, त्या दोन वर्षात हे कदाचित शक्य झालं असतं.. पण त्यावेळी 'Do it Yourself Challenge' घेत घरच्याघरी 'लेअर कट' केला.. आणि 'हेअर डोनेशन'ला पूर्णविराम लागला.. 

पॅनडॅमिक नंतर लगेचच, माझी अगदी जवळची मैत्रिण ब्रेन ट्युमरशी लढत असताना, ट्रीटमेंट दरम्यान तिची खंगावत जाणारी तब्बेत, तिचे गळणारे केस, केस गेल्यानंतरच तिचं गोजिरं रूप आणि समाजात वावरण्यासाठी तिनं करून घेतलेला केसांचा विग.. हे सगळं जवळून पाहताना 'हेअर डोनेशन'च्या realistic possibilityची, एक वास्तववादी शक्यतेची जाणीव झाली.. मी जर मदत केली तर एखाद्याच्या आयुष्याचा, त्याच्या जगण्याचा अर्थ बदलू शकतो.. आणि मी 'हेअर डोनेशन'च मनावर घेतलं.. 

डिसेंबर २०२१.. सुरुवातीला माझे लेयर्स एकाच लेव्हलचे करून घेतले जेणेकरून केस वाढवणं सोपं जाईल.. १२ इंच, १ फूट केस वाढवायला मला तब्बल १४ महिने लागले.. ह्या १४ महिन्यांचा प्रवास खडतर होता.. जसे केस वाढत होते तशी त्यांची निगा राखणं, काळजी घेणं कठीण होत होतं.. रेग्यूलर जिम करत असल्यानं आठवड्यातून दोनदा केस धुण्याची असणारी सवय हळू हळू त्रासदायक होऊ लागली.. केस गळण्याचं प्रमाण ही वाढत होतं.. त्यावेळी संयमाची खरी कसोटी होती.. 'मी हे केस चांगल्या कारणासाठी वाढवत आहे' असं सतत स्वतःला सांगायला लागायचं.. कोणी म्हणालं, "अरे वा, केस छान वाढलेत.." मी लगेच म्हणायची, "हो, 'हेअर डोनेशन'साठी वाढवते आहे".. "हो का! तुझा अनुभव नक्की सांग. आम्हाला ही असं करायला आवडेल" असा प्रतिसाद ही खूपदा ऐकायला मिळायचा.. त्यामुळं ह्या 'विचारा'ला एक बांधिलकी राहिली.. केसांना तेल लावताना, त्यांची काळजी घेताना, केस वाढवताना ते आपण दुसऱ्यासाठी वाढवतो आहोत.. आणि ते एके दिवशी कापले जाणार आहेत, हे आत्मभान मी जपलं होतं.. जीवन जगण्याच्या अर्थाच्या किती जवळंच आहे ना हे?       

इथं अमेरिकेत बऱ्याच धर्मादायी संस्था आहेत ज्या 'हेअर विग' साठी काम करतात.. मी माझे केस 'Locks of Love' ह्या संस्थेला दिले.. प्रत्येक संस्थेचे केस घेण्याबद्दलचे वेगवेगळे निकष, नियम असतात.. सहसा स्वच्छ धुवून वाळवलेले, पोनीटेल मध्ये एकत्र बांधलेले कमीतकमी १० इंच लांबीचे केस एका पारदर्शक प्लॅस्टिकच्या पिशवीत घालून त्यांना पाठवायचे असतात.. ह्या केसांपासून विग तयार करणे खर्चिक काम असते.. त्यामुळे काही संस्था माफक पैसे आकारतात.. 

       

थोडक्यात, 'केस' प्रत्येक व्यक्तीच्या आत्मसन्मानाचा महत्वाचा भाग असतात.. जर का आपण आपल्या 'केशदान' ह्या छोट्याश्या कृतीतून, कोणाच्या चेहऱ्यावर आनंद आणू शकत असू, त्यांचा दिवस उजळवू शकत असू, त्यांना आत्मविश्वास देऊ शकत असू तर हे करायला काय हरकत आहे?.. "It’s just hair. Don’t worry, it will grow back!"

-मी मधुरा.. 

************************************************