परवलीचा शब्द/ संकेताक्षर

आज खूप दिवसांनी मायबोली साईटवर फेरफटका मारला तेव्हा 'परवलीचा शब्द' हे वाचून कोण आनंद झाला म्हणून सांगू.. ह्या शब्दाशी माझी पहिली ओळख मायबोलीमुळेच झाली आणि पहिल्या भेटीतच हा शब्द खूप भावला.. पासवर्ड ला मराठीत 'संकेताक्षर' म्हणतात हे माहिती होते पण 'परवलीचा शब्द' हे जरा हटकेच वाटले. अजुनही मला 'परवली' चा नेमका अर्थ माहिती नाही. तरी हि हा शब्द आपलासा वाटतो.

खरंच ह्या 'परवलीच्या शब्दा' ने आपले आयुष्य किती बदलले आहे ना.. आपले दैनंदिन आयुष्य अगदी व्यापून टाकले आहे. डिजिटल की, फिंगर प्रिंट हि मंडळी ह्याच भावकुळीतील!! माझा ह्या शब्दाशी परिचय झाला तो १९९२-९३ मध्ये! सांगलीत कॉम्पुटरचे वारे नुकतेच वाहू लागले होते.. आमच्या सारख्या कॉमर्स ग्रॅज्युएट साठी टायपिंग स्पीड बरोबर कॉम्पुटर ऑपरेटिंग येणे हा हुकमी एक्का होता. मग काय आमचे पाय आपसूकच त्या दिशेने वळाले. रितसर क्लासला ऍडमिशन घेतली... क्लास म्हणजे, एक ए.सी. रूम, रूम मध्ये आठ दहा कॉम्पुटर आणि त्या कॉम्पुटर वर त्या मशीनचे नाव आणि पासवर्ड.. आता आपला कॉम्पुटर आपण पासवर्ड वैगरे टाकून सुरु करायचा, wow!! किती छान!! असे नाही कि कॉम्पुटर कधी पहिला नव्हता पण कॉम्पुटरशी फक्त आणि फक्त गेम खेळण्यापुरता संबंध होता आणि तो हि बाबा तो सुरु करून द्यायचे. असो. तर त्यावेळी पासवर्ड हे प्रकरण उघडे पुस्तक असायचे. कधी कोणी मुद्दाम पासवर्ड बदलायचे..उगाचच त्रास देण्यासाठी.. आणि मग ह्या मशीनचा पासवर्ड काय म्हणून दंगा चालायचा. प्रोजेक्टसाठी जेव्हा स्वतः एक पासवर्ड प्रोग्रॅम केला तेव्हा लै भारी फीलिंग आले होते.

माझा स्वतःचा सिक्रेट पासवर्ड मिळाला तो १९९६ मध्ये जेव्हा मी emial account काढले. आणि तो गमतीचा शब्द, गमतीचा न राहता सिक्रेट झाला. मग हळू हळू ह्या शब्दाचे महत्व वाढतच गेले. बँक, क्रेडिट कार्ड, डेबिट कार्ड, सेल फोन्स, कॉम्पुटर, लॅपटॉप्स अश्या अनेक गोष्टींची किल्ली म्हणजे हा पासवर्ड झाला.. जितकी साधने तितके पासवार्ड्स.. आणि ते लक्षात ठेवण्याची जबाबदारी हि! काही पासवार्ड्स फक्त अंकांचे तर काही अंक आणि अक्षरे यांती युती दर्शवणारे! कमीतकमी इतकी अक्षरे, इतके अंक असे नियम पळत एकदाचा पासवर्ड तयार होतो. काही काही वेळा ठराविक कालावधी नंतर नवीन पासवर्ड तयार करावा लागतो. दरवेळी काय करणार नवीन??.. स्वतःचे नाव, आसपासच्या सगळ्यांची नावे, जन्मतारखा, मुळगाव, शाळा इरुन फिरून गाडी तिकडेच येते. कल्पनाशक्तीचा कस लागतो. पासवर्ड विसरला तर तो परत मिळवतानाची कथा वेगळीच. अमुक तमुक प्रश्नाची उत्तरे द्या आणि मिळावा तुमचाच पासवर्ड तुम्ही परत..

ऋचा लहानपणी पासवर्ड नामक गेम खेळायची. आजचा पासवर्ड सांग मग तुला पप्पी देईन.. पासवर्ड सांग मग उठेन.. पासवर्ड सांग मग मी तुला जाऊ देईन.. असे काही. पण जाम मजा यायची. मुद्दाम चुकीचा पासवर्ड सांगायचा आणि मग ती मला तीन चान्स द्यायची तो ओळखायला तर ठीक नाहीतर आता तू माझ्यावर प्रेमच करत नाहीस असे म्हणून ओठ काढून बसायची. पासवर्डचा असा गेम हि होऊ शकतो असा विचार कोणी तरी केला असेल का?

एकूण काय आपण सगळे ह्याच्या जाळ्यात अडकलेले क्षुद्र जीव आहोत.


-मी मधुरा...
२ ऑक्टोबर २०१७